Που πάνε τα δάνεια των τραπεζών στις επιχειρήσεις ή στο κράτος;

του Χρήστου Ιωάννου
cioannou@ceo.gr

«Γυρίζει; Κι όμως γυρίζει», λέει η γνωστή διαφήμιση. Στο παρόν άρθρο το «γύρισμα» δεν αναφέρεται στην κίνηση των πλανητών, αλλά στην εξέλιξη της τραπεζικής χρηματοδότησης προς επιχειρήσεις, νοικοκυριά κλπ, και εν γένει στη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας, η οποία βαίνει με αρνητικό πρόσιμο εδώ και πολλά χρόνια λόγω συρρίκνωσης του ΑΕΠ και του τραπεζικού συστήματος.

Όπως παρατηρείται στο διάγραμμα – που σχηματίστηκε με δεδομένα της Τράπεζας της Ελλάδος  – η καθαρή χρηματοδότηση των τραπεζών προς την ελληνική οικονομία (δηλαδή εκταμιεύσεις μείον εισπράξεις και διαγραφές) αυξήθηκε κατά 777 εκατ. ευρώ και διαμορφώθηκε στα 175,973 δισ. ευρώ τον περασμένο Οκτώβριο από 175,196 δισ. ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2019. Δεν είναι η πρώτη αύξηση μέσα στο 2019 αλλά η δεύτερη μετά το +254 εκατ. ευρώ του περασμένου Ιουνίου.

Το εάν αυτή η ένδειξη θα εξελιχθεί σε σημείο καμπής που θα σημάνει την αναστροφή της τάσης, θα φανεί στη συνέχεια αλλά κάτι τέτοιο αρχίζουν να υποστηρίζουν οι τραπεζίτες με δηλώσεις τους περί περισσότερων νέων χορηγήσεων στην οικονομία, δεδομένου ότι η αύξηση του ΑΕΠ το 2020 θα επιταχυνθεί και θα στηριχθεί σε επενδύσεις. Και επενδύσεις χωρίς δάνεια δεν γίνονται.

Να σημειωθεί ότι οι τράπεζες δεν σταμάτησαν ποτέ να εκταμιεύουν δάνεια – το 2019 αναμένεται να πραγματοποιήσουν εκταμιεύσεις δανείων περίπου 12-15 δισ. ευρώ – ωστόσο η διαφορά μεταξύ εκταμιεύσεων και εισπράξεων δανείων παραμένει αρνητική. Ενδεικτικά αναφέρεται πως το υπόλοιπο των δανείων πριν από ένα 12μηνο, δηλαδή τον Οκτώβριο του 2018 ήταν 191,933 δισ. ευρώ ενώ εφέτος τον Οκτώβριο του 2019 διαμορφώθηκε στα 175,973 δισ. ευρώ. Με άλλα λόγια φαίνεται ότι αποσύρθηκαν από την οικονομία 15,96 δισ. ευρώ. Ομως το πραγματικό ποσό είναι μικρότερο κατά περίπου 7 δισ. ευρώ γιατί από το Μάρτιο 2019, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος τα δάνεια προς τις ναυτιλιακές εταιρείες με καταστατική έδρα στο εξωτερικό (περίπου 7 δισ. ευρώ) δεν περιλαμβάνονται πλέον στην χρηματοδότηση της εγχώριας οικονομίας, αλλά αναταξινομήθηκαν στις λοιπές χώρες. Επίσης, να σημειωθεί πως και το 2014 υπήρξε αντιστροφή της πτωτικής τάσης της χρηματοδότησης με τέσσερις διαδοχικές μηνιαίες αυξήσεις στο υπόλοιπο των δανείων (Οκτώβριος 2014 έως και Ιανουάριος 2015), αλλά η περήφανη διαπραγμάτευση της προηγούμενης κυβέρνησης έριξε ξανά στα βράχια οικονομία και τράπεζες (όπως είχε γίνει το 2010 και το 2012). Για την ιστορία το υπόλοιπο των δανείων στο τέλος του Ιανουαρίου 2015 ήταν 236,870 δισ. ευρώ.

Σχετικά με την αύξηση της χρηματοδότησης στο σύνολο της οικονομίας τον Οκτώβριο του 2019 έχουμε ένα θετικό κι ένα αρνητικό στοιχείο. Το θετικό έχει να κάνει με το καθ’ αυτό πρόσιμο και το αρνητικό με το ότι προέρχεται από δάνεια που δόθηκαν στη γενική κυβέρνηση. Το επιπλέον ποσό που έλαβε η κεντρική κυβέρνηση ήταν 1,432 δισ. ευρώ αυξάνοντας τον δανεισμό της στα 19,751 δισ. ευρώ στο τέλος Οκτωβρίου. Αντίθετα, η συνολική χρηματοδότηση στον ιδιωτικό τομέα μειώθηκε κατά 655 εκατ. ευρώ και διαμορφώθηκε στα 156,222 δις. ευρώ από 156,877 δις. ευρώ τον προηγούμενο μήνα Σεπτέμβριο αφού οι εισπράξεις δανείων συνεχίζονται με μεγαλύτερο ρυθμό από ότι οι εκταμιεύσεις. Από τα 654 εκατ. ευρώ τα 443 εκατ. προέρχονται από μείωση της χρηματοδότησης στα νοικοκυριά, 98 εκατ. ευρώ στις επιχειρήσεις και 114 εκατ. ευρώ στους ελεύθερους επαγγελματίες.

Ποιοί κλάδοι κερδίζουν νέο δανεισμό και ποιοί συρρικνώνονται

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος το τελευταίο 12μηνο οι κλάδοι που κερδίζουν νέα χρηματοδότηση είναι ενέργειας/ύδρευσης και της διαχείρισης εμπορευμάτων και αποθήκευσης (logistics) με τα υπόλοιπα δανείων να έχουν αυξηθεί κατά 527 εκατ. ευρώ στα 5,112 δισ. ευρώ και 535 εκατ. ευρώ στα 1,762 δισ. ευρώ αντίστοιχα. Αντίθετα, οι λοιποί κλάδοι έχουν συρρικνωθεί με κυριότερο τον κλάδο εμπορίου όπου τα υπόλοιπα των δανείων έχουν μειωθεί το δωδεκάμηνο  Νοεμβρίου 2018-Οκτωβρίου 2019 κατά 1,027 δισ. ευρώ στα 15,776 δισ. ευρώ.