Επιβολή εισφοράς στους καταναλωτές για τη χρήση πλαστικών μιας χρήσης από 1/1/22 – Ανατροπές σε βιομηχανία και εστίαση

Κατατέθηκε στη Βουλή το νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος με το οποίο ενσωματώνεται η Οδηγία (ΕΕ) 2019/904 σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον. Το νομοσχέδιο φέρνει τα πάνω κάτω στις συσκευασίες των προϊόντων από πλαστικό καθώς θέτει όρους και χρονοδιαγράμματα σχετικά με την παραγωγή τους στις βιομηχανίες πλαστικών.

Στις άμεσες επιπτώσεις για τους καταναλωτές προβλέπεται η επιβολή εισφοράς από την 1η Ιανουαρίου 2022 για τα πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης, που διατίθενται ως συσκευασία των τροφίμων και των ποτών κατά την πώλησή τους από επιχειρήσεις μαζικής εστίασης και από επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου οι οποίες πωλούν τρόφιμα και  ποτά.

Η καταβολή της εισφοράς επιβάλλεται στους καταναλωτές ανά τεμάχιο προϊόντος. Το πλαστικό κάλυμμα ή καπάκι λογίζεται ως διακριτό προϊόν, για το οποίο επιβάλλεται αυτοτελώς η εισφορά.

Η εισφορά ορίζεται σε τέσσερα (4) λεπτά του ευρώ στα οποία θα προστίθεται ο ΦΠΑ.

Σε ότι αφορά τις επχειρήσεις αλλάζουν πολλά τόσο για τις βιομηχανίες παραγωγής πλαστικών όσο και για τους πελάτες τους, δηλαδή τις εταιρείες που χρησιμοποιούν αυτά τα προϊόντα.

Μεταξύ αυτών αναφέρονται ενδεικτικά τα εξής:

  • Από την 1η Ιανουαρίου 2022, οι επιχειρήσεις μαζικής εστίασης εξαιρουμένων των επιχειρήσεων παρασκευής ή και προσφοράς τροφίμων και ποτών σε κινητούς ή προσωρινούς χώρους, υποχρεούνται να εξασφαλίζουν ότι επαναχρησιμοποιήσιμα εναλλακτικά προϊόντα των πλαστικών μίας χρήσης είναι διαθέσιμα στο σημείο πώλησης στον τελικό καταναλωτή. Οι ως άνω επιχειρήσεις  υποχρεούνται να διαθέτουν ανά πάσα στιγμή τουλάχιστον τριάντα (30) τεμάχια  επαναχρησιμοποιήσιμων εναλλακτικών προϊόντων. Οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να αναγράφουν στα σημεία διάθεσης ή πώλησης των ως άνω πλαστικών προϊόντων, σε εμφανές σημείο προς τον καταναλωτή, ότι διατίθενται επαναχρησιμοποιήσιμες εναλλακτικές λύσεις, προς αποφυγή της κατανάλωσης πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης. Κατά τη διανομή προϊόντων (delivery) οι επιχειρήσεις πρέπει να ενημερώνουν τον καταναλωτή  για τη διαθεσιμότητα επαναχρησιμοποιήσιμων προϊόντων.
  • Από την 1η Ιανουαρίου 2022 οι επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου και οι επιχειρήσεις μαζικής εστίασης υποχρεούνται: α) κατά την πώληση μη συσκευασμένων τροφίμων και ποτών να εξυπηρετούν τον καταναλωτή με τη χρήση δικών του επαναχρησιμοποιήσιμων προϊόντων σε αντικατάσταση των προϊόντων μιας χρήσης,  εφόσον το ζητήσει, β) να διαθέτουν σε χαμηλότερη τιμή τα μη συσκευασμένα τρόφιμα και ποτά, όταν πωλούνται σε επαναχρησιμοποιήσιμο προϊόν του καταναλωτή, και γ) να αναγράφουν στις πινακίδες, τους τιμοκαταλόγους ή να ενημερώνουν με οποιονδήποτε τρόπο για την τιμή πώλησης των τροφίμων και ποτών που διατίθενται χωρίς συσκευασία. Η επιχείρηση μπορεί να αρνηθεί να εξυπηρετήσει τον καταναλωτή στην περίπτωση που το επαναχρησιμοποιήσιμο προϊόν του είναι προδήλως ακατάλληλο προς τη συγκεκριμένη χρήση. Αντίστοιχα, οι επιχειρήσεις ή οι μεμονωμένοι ιδιώτες που εκμεταλλεύονται αυτόματους πωλητές τροφίμων ή ροφημάτων κάθε κατηγορίας υποχρεούνται:α) να εξασφαλίζουν ότι τα εν λόγω πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης διατίθενται κατ’ επιλογή του καταναλωτή, ο οποίος δύναται εναλλακτικά να χρησιμοποιήσει, αντί των ανωτέρω πλαστικών προϊόντων, ίδια επαναχρησιμοποιήσιμα προϊόντα, β) να διαθέτουν σε χαμηλότερη τιμή τα τρόφιμα και τα ποτά, όταν πωλούνται σε επαναχρησιμοποιήσιμα προϊόντα του καταναλωτή και γ) να αναγράφουν στις πινακίδες, τους τιμοκαταλόγους ή να ενημερώνουν με οποιονδήποτε τρόπο για την τιμή πώλησης τροφίμων και ποτών που διατίθενται σε επαναχρησιμοποιούμενο προϊόν του καταναλωτή.
  • Από την 1η Ιουλίου 2022, ειδικά οι επιχειρήσεις τροφοδοσίας (catering) με απευθείας διάθεση τροφίμων και ποτών στον καταναλωτή, απαγορεύεται να χρησιμοποιούν τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης, δύνανται, όμως, σε αντικατάσταση αυτών, να χρησιμοποιούν εναλλακτικά προϊόντα.

Απαιτήσεις για τα προϊόντα (άρθρο 6 της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/904)

  • Από τις 3 Ιουλίου 2024 τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης (απαριθμούνται στο μέρος Γ’ του παραρτήματος I του νομοσχεδίου) και φέρουν καπάκια και καλύμματα κατασκευασμένα από πλαστική ύλη, μπορούν να διατίθενται στην αγορά μόνο εάν τα καπάκια και τα καλύμματα παραμένουν προσαρτημένα στους περιέκτες κατά τη διάρκεια του προβλεπόμενου σταδίου χρήσης του προϊόντος (Τα μεταλλικά καπάκια ή καλύμματα με πλαστικά παρεμβύσματα δεν θεωρούνται κατασκευασμένα από πλαστική ύλη). Τα πλαστικά αυτά προϊόντα μίας χρήσης τεκμαίρεται ότι συμμορφώνονται με την απαίτηση της παρούσας, όταν συμμορφώνονται με τα εναρμονισμένα πρότυπα ή μέρη αυτών, από την ημερομηνία δημοσίευσης στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε. των παραπομπών, στα εν λόγω εναρμονισμένα πρότυπα.
  •  Όσον αφορά τις φιάλες ποτών, συμπεριλαμβανομένου και του νερού, εφαρμόζονται τα ακόλουθα:
    α) από την 1η Ιανουαρίου 2025, οι φιάλες ποτών οι οποίες κατασκευάζονται από τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο ως βασικό υλικό κατασκευής («φιάλες PET») πρέπει να περιέχουν τουλάχιστον είκοσι πέντε τοις εκατό (25 %) ανακυκλωμένο πλαστικό, υπολογιζόμενο ως μέσος όρος για όλες τις φιάλες PET που διατίθενται στην αγορά, και
    β) από την 1η Ιανουαρίου 2030, οι φιάλες ποτών πρέπει να αποτελούνται κατά τουλάχιστον τριάντα πέντε τοις εκατό (35 %) από ανακυκλωμένο πλαστικό, υπολογιζόμενο ως μέσος όρος για όλες τις φιάλες ποτών που διατίθενται στην αγορά. Τα παραπάνω ποσοστά εφαρμόζονται και για κάθε παραγωγό μεμονωμένα, υπολογιζόμενα  ως μέσος όρος για όλες τις φιάλες PET ή για όλες τις φιάλες ποτών που διαθέτει στην αγορά, κατά περίπτωση.
    Για τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της παρούσας παραγράφου, οι παραγωγοί των εν λόγω προϊόντων, καθώς και τα φυσικά και νομικά πρόσωπα που εκτελούν εργασίες ανακύκλωσης υποχρεούνται να συμμορφώνονται με κατάλληλο σύστημα διασφάλισης της ποιότητας των διεργασιών ανακύκλωσης και ιχνηλασιμότητας των ανακυκλωμένων πλαστικών, σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΚ) υπ’ αρ. 282/2008 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και το πρότυπο ΕΛΟΤ EN 15343, οι προδιαγραφές του οποίου καθορίζονται με την απόφαση της παρ. 4 του άρθρου 19.
  • Ειδικά οι φιάλες από ανακυκλωμένο πλαστικό που διατίθενται στην αγορά φέρουν υποχρεωτικά εμφανή, ευανάγνωστη και ανεξίτηλη σήμανση επί του ίδιου του προϊόντος, σύμφωνα με τους κανόνες που ορίζονται στο πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 14021 ή με ισοδύναμους κανόνες. Οι προδιαγραφές για την εν λόγω σήμανση καθορίζονται με την απόφαση της παρ. 5 του άρθρου 19.